Geçen yıl dış ticaret açığı 109 milyar dolara çıkarak Cumhuriyet tarihinde rekor kırdı. 2023’ün ilk yarısında ise açık geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18,7 artarak 61 milyar 235 milyon dolara yükseldi. İlahiyat konusundaki gelişme 99 bölümden oluşan dış ticaret fasıllarına da yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2021’de 50 olan dış ticaret açığı veren fasıl sayısı 2022’de 52’ye yükselirken, söz konusu sayı bu yılın ilk yarısında 53’e yükseldi. Dokuma, ayakkabı, kıymetli madenler ve otomotiv gibi birçok departmanda artan ithalat rakamlarına paralel olarak firmaların kapanması ve istihdamın artması, ekonomi yönetimini ithalatı engelleyici politikalar aramaya zorlamıştır. Önceki gün altın ithalatına yüzde 20 oranında ek mali yükümlülük getirilirken, dokuma ve ayakkabı bölümü için de benzer bir hazırlığın yapıldığı belirtiliyor.
27. BÖLÜMDE ÇİFTE AÇ
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine göre, Harmonize sistemin tasnif kural ve esasları, uluslararası ticarete konu olan eserlerin tasnifini esas almaktadır. Uyumlaştırılmış sistem 21 kısım ve 99 bölümden oluşmaktadır. TÜİK verilerine göre bu yılın ilk yarısında 99 fasıldan dış ticaret açığı verenlerin sayısı 53’e yükseldi. Söz konusu kelime sayısı 2021’de 49 oldu. açık veren fasıl sayısı sınırlı gibi görünürken, dış ticaret açığında tarihi rekorun kırılması dokuma ve ayakkabı gibi birçok sektörde istihdam kaybının 100 bini geçmesine neden oldu. TÜİK rakamlarına göre bu yılın ilk yarısında en fazla dış ticaret açığını 29 milyar dolar ile 27’nci fasılda yer alan mineral yakıtlar verdi. Söz konusu fasıl 2021’de 42 milyar dolar, 2022 sonunda ise 80 milyar dolar açık verdi.
AÇIK YÜZDE 20’NİN ALTINDA
Mineral yakıtları 71’inci fasılda 12,7 milyar dolarla kıymetli madenler izledi. Kıymetli ve yarı kıymetli madenler faslı, 2021 yılında 3,8 milyar dolar fazla verdikten sonra 2022 yılı itibarıyla negatife döndü. Altın ticaretine konu olan fasıl, geçen yılın tamamında 13,7 milyar dolar açık verdi. Bu yılın ilk yarısında faslın açığı 12,7 milyar dolar oldu. 71. Fasıl, ilk yarıda 61 milyar dolar olan dış ticaret açığının yüzde 20’sini tek başına gerçekleştirdi. Gelişme üzerine önceki gün Cumhurbaşkanı kararıyla altın ve altın eser ithalatçılarına yüzde 20 ek mali yükümlülük getirildi. TÜİK verilerine göre kıymetli madenleri 72. fasılda demir-çelik, 84. fasılda kazanlar ve makineler, 85. fasılda elektrikli makine ve cihazlar izledi. Geçen yıldan bu yana hem iç pazarda hem de uluslararası arenada yaşanan gelişmeler birçok departmanda ilk kez dış ticaret açıklarının verilmesine neden oldu. Bu bölümlerin başında dokuma kesimi gelir. Dokuma sektörü, uluslararası ticaret sistemine göre 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58 ve 59. fasıllardan oluşuyor. 56 ve 58 dışındaki tüm fasıllar ilk yarıda toplam 763 milyon dolar açık verdi. bu yılın Gelişmelere paralel olarak son bir yılda 586 şirket kapanırken, istihdam kaybı 116 bini aştı. Bakanlığın bu nedenle harekete geçtiği belirtilirken, sektör temsilcileriyle 16 Ağustos’ta bir toplantıya varılacağı ve ithalatı zorlaştıracak tedbirlerin alınacağı belirtiliyor.
AYAKKABILARA İLAVE VERGİ GELİYOR
İlk kez açık veren segmentlerden biri de 64. bölümdeki ayakkabılar oldu. Haziran ayına kadar hep dış ticaret fazlası veren bölümde geçen yıl Kasım ayında başlayan bozulma bu yıl dış ticaret açığına dönüştü. Kapasite kullanım oranlarının yüzde 40 seviyelerine kadar düştüğü bölümde, günde 5-10 bin çift üretim yapan büyük üreticilerin kapılarını kapattığı belirtildi. Şube temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, bakanlık ithalatı zorlaştıracak ek mali yükümlülüklere hazırlık yaparken, ayakkabı şubesinde önümüzdeki günlerde gümrük verileri artırılacak.
GIDA BÖLÜMÜ AÇILMAYA BAŞLADI
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF), 6 aylık dış ticaret bilgilerini açıkladı. Buna göre departman, yılın ilk 6 ayında 12,23 milyar dolar ihracat ve 12,46 milyar dolar ithalat yaptı. Geçen yılın ilk 6 ayında 1,7 milyar dolar fazla veren dış ticaret istikrarı, bu yıl birebir dönemde 230 milyon dolar dış ticaret açığı verdi. TGDF Lideri Demir Şarman, “Bazı yapısal sorunlarımızı hızla aşarak küresel ekonomiden payımızı nasıl artırabiliriz ve büyümeyi nasıl yükseltebiliriz diye düşünmeliyiz.”
2 YILDA 4 BÖLÜM DAHA
2021 yılı sonu ile karşılaştırıldığında bu yılın ilk yarısında 99 faslın 4’ünün dış ticaret fazlasından açık verdiği görülüyor. TÜİK verilerine göre söz konusu fasıllar 71. fasılda kıymetli madenler, 42. fasılda deri ve saraciye, 41. fasılda ham deriler ve 55. fasılda sentetik ve suni devamsız lifler olarak sıralanıyor. 2021’de 71’inci fasılda 3,8 milyar dolar fazla, bu yılın ilk yarısında 12,7 milyar dolar açık, 42’nci fasılda 60 milyon dolar fazla, 57 milyon dolar açık, 42 milyon dolar açık ve yüzde 68 41. bölümde milyon dolar. 55 fasılda 35 milyon dolarlık fazla ise 13 milyon dolarlık açığa dönüştü.
2000 CC ÜZERİ ARAÇTA ÖTV ARTIRIMI
Son dönemde en çok ihracat yapılan ve 87 fasıl kodunda yer alan motorlu kara taşıtları ve bunların aksam ve parçalarında dış ticaret ithalat lehine gelişmektedir. Ocak ve Şubat aylarında sektör dış ticaret fazlası verirken, bu Mart ve Nisan aylarında negatife döndü. Haziran’da fazla veren kısım Temmuz’da tekrar eksiye dönerek 2,4 milyar dolarlık ihracata karşılık 3,4 milyar dolarlık ithalatla aylık dış açığı 961 milyon dolara yükseltti. Bakanlığın ithalatı sınırlamak amacıyla 2000 cc ve üzeri otomobiller için ÖTV artışı öngören bir çalışma hazırladığı öğrenildi.
